Proteinlerin Sindirimi ve Sindirimde Görev Yapan Enzimlerin Bazı Özellikleri
-Proteinlerin kimyasal sindirimi midede
başlar ve ince bağırsakta sona erer.
a. Mide: Besinlerin uyarıcı etkisi ile (görme, koklama ve
düşünce) vagus siniri, mide bezlerinden gastrin hormonunun salgılanmasına yol
açar. Kan dolaşımına katılan gastrin hormonu mide hücrelerini mide özsuyu
salgılaması için uyarır. Özsu içinde bulunan HCI, mide bezlerinde üretilen ve
pasif bir enzim olan pepsinojeni aktif olan pepsin enzimine dönüştürür.
-Pepsin, proteinleri polipeptit
parçalarına (peptonlara) ayrıştırır.
|
Geviş getiren memelilerin midelerinde sütü
pıhtılaştıran rennin enzimi bulunur. Bu enzim başka birçok memelide de
bulunur. Rennin, süt proteinlerini pıhtılaştırarak ve çökelterek sütün
midedeki hareketini yavaşlatır. İnsanların bebeklerinde rennin enzimi
bulunmaz. Yeni doğan bu bebeklerde de pepsin enzimi, ergin bireylerde
olduğu gibi süt proteinlerini sindirir.
|
b. İnce bağırsak: Midede proteinler tam olarak sindirime uğramaz.
Kimus, mide kapısından ince bağırsağa geçer. Kimusun ince bağırsağa teması sonucu mukozadan entorokinaz enzimi salgılanır.
Enterokinaz, pankreas salgısı olan tripsinojeni aktifleştirerek tripsine
dönüştürür. (Kimus: Mideden ince bağırsağa geçen yarı sindirilmiş haldeki
besin maddeleri)
|
Enterokinaz enziminin protein sindirimindeki rolü
dolaylıdır. Çünkü doğrudan peptit bağlarına etkisi yoktur.
|
-Tripsin de yine bir pankreas salgısı
olan kimotripsinojeni aktifleştirerek kimotripsine dönüştürür.
-Tripsin ve kimotripsin enzimleri
mideden gelen polipeptitlere etki ederek daha küçük polipeptitlere parçalar.
-Bu polipeptitler pankreastan
salgılanan karboksipeptidaz ve ince bağırsaktan salgılanan aminopeptidaz enzimleri
tarafından sırasıyla karboksil (-COOH) ve amino (-NH2) uçlarından
hidroliz edilir. Sonunda tripeptitler, dipeptitler ve aminoasitlerden oluşan
bir karışım ortaya çıkar.
-Son olarak tripeptit ve dipeptitler,
tripeptidaz ve dipeptidaz enzimleri tarafından amino asitlere parçalanır.
-Proteinlerin sindiriminde görev
yapan enzimlerin bazı özellikleri:
|
Enzimler
|
Üretim
yeri
|
Görev
yaptığı yer
|
Aktivatörü
|
Optimum pH
|
|
Pepsinojen
|
Mide
|
Mide
|
HCl
|
Asit
|
|
Tripsinojen
|
Pankreas
|
Onikiparmak
bağırsağı
|
Enterokinaz
|
Baz
|
|
Kimotripsinojen
|
Pankreas
|
Onikiparmak
bağırsağı
|
Tripsin
|
Baz
|
|
Karboksipeptidaz
|
Pankreas
|
İnce
bağırsak
|
Aktif
|
Baz
|
|
Aminopeptidaz
|
İnce
bağırsak
|
İnce
bağırsak
|
Aktif
|
Baz
|
|
Tripeptidaz
|
İnce
bağırsak
|
İnce
bağırsak
|
Aktif
|
Baz
|
|
Dipeptidaz (erepsin)
|
İnce
bağırsak
|
İnce
bağırsak
|
Aktif
|
Baz
|
Bu konunun tamamına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz:
Besinlerin Kimyasal Sindirimi ve Emilimi (Sindirim Sistemi-4)