|
OBEZİTE
Obezite, genel olarak bedenin yağ
kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre
vücut ağırlığının arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır.
Obezitenin Nedenleri
Obeziteye neden olan etmenler tam
olarak açıklanamamakla birlikte aşırı ve yanlış beslenme ve fiziksel aktivite
yetersizliği obezitenin en önemli nedenleri olarak kabul edilmektedir.
-Bu faktörlerin yanı sıra genetik,
çevresel, nörolojik, fizyolojik, biyokimyasal, sosyo-kültürel ve psikolojik
pek çok faktör birbiri ile ilişkili olarak obezite oluşumuna neden
olmaktadır.
-Tüm dünyada özellikle çocukluk çağı
obezitesindeki1 artışın sadece genetik yapıdaki değişikliklerle
açıklanamayacak derecede fazla olması nedeniyle, obezitenin oluşumunda
çevresel faktörlerin rolünün ön planda olduğu kabul edilmektedir.
|
DİKKAT!
-Obezitenin gelişmesinde
dikkat edilmesi gereken faktörlerden biri de yaşamın ilk yıllarındaki
beslenme şeklidir. Yapılan çalışmalarda, obezite görülme sıklığının anne
sütü ile beslenen çocuklarda, anne sütü ile beslenmeyen çocuklara göre daha
düşük oranlarda olduğu, anne sütü verme süresinin, tamamlayıcı besinlerin
türü, miktarı ve başlama zamanlarının obezite oluşumunu etkilediği
bildirilmektedir .
-DSÖ ve UNICEF (Birleşmiş
Milletler Çocuklara Yardım Fonu) tarafından yayımlanan çeşitli dökümanlarda
6 ay tek başına anne sütü verilmesinin, 6.aydan sonra emzirmenin
sürdürülmesi ile birlikte güvenilir ve uygun kalite ve miktarda tamamlayıcı
besinlere başlanılmasının ve en az 2 yıl emzirmenin devam ettirilmesinin
kısa ve uzun dönemde obezite ve kronik hastalık riskini azaltabileceği
belirtilmiştir.
|
DİYABET
Şeker hastalığı; tıptaki adı ile
Diabetes Mellitus kan şekerinin yükselmesi, idrarda şeker çıkmasıdır.
|
-En az 8 (ideal olarak
10) saat aç kaldıktan sonra ölçülen şeker düzeyine, ‘açlık
kan şekeri’ adı verilir. Normal değeri; 70-100 mg/dl’dir.
-Yemeğe başladıktan 2
saat sonra ölçülen kan şekerine ‘tokluk kan şekeri’ adı
verilir ve normal
koşullarda 140 mg/dl’nin altında olması gerekir.
|
Diyabet Çeşitleri Nelerdir ?
Tip 1 Diyabet (İnsüline bağımlı
diyabet):
Genellikle çocukluk
döneminde ortaya çıkan, pankreasta insülin üretiminin yetersiz olması veya
hiç olmaması kaynaklı ve dışarıdan insülin alımının zorunlu olduğu diyabet
hastalığı türü.
Tip 2 Diyabet:
Erişkinlerde görülen diyabet türüne Tip 2 Diyabet
denir. Pankreas insülin üretir; fakat insülin direnci nedeniyle vücut bunu gerektiği
gibi kullanamaz. Daha çok 40 yaş üzerindeki kişilerde ortaya çıkar.
|
Eğer bir kişinin kan
şekeri düzeyi normalden yüksek olmasına karşın diyabet tanısı koymaya
yeterli yükseklikte değilse bu durumda kişi gizli şeker hastası olarak tanımlanır.
|
İNSÜLİN DİRENCİ
İnsülin, pankreastan salgılanan şeker
metabolizmasını düzenleyen bir hormondur. İnsülin bu düzenlemeyi yaparken
“insülin reseptörü” adı verilen bir yapıya bağlanır ve aktive olur. Bu
reseptör, çeşitli nedenlerle insülinin bağlanmasına izin vermez ise; insülin
kanda yeterli miktarda olduğu halde görev yapmıyormuş izlenimi verir.
-İnsülin direnci:
Kanda yüksek olan insülin önceleri kan şekerini
hücrelere sokar, fakat daha sonra bu görevi yapamaz hale gelir. Bu şekilde
insülin hormonunun yeterince etkili olamamasına insülin direnci denir.
|
Vücuttaki yağ oranının
artması insülin direncine, insülin direnci de vücuttaki yağ oranının
artmasına yani obeziteye neden oluyor.
|
|
SORU 1. Aşağıdakilerden hangisi, bir
insanın sağlıklı yaşaması için alınması gereken temel besin maddelerinin en
çoğunu kapsar?
A) Tavuk, yumurta, ıspanak, su
B) Izgara köfte, mevsim salata,
kadayıf, yoğurt, su
C) Ezogelin çorba, pilav, baklava, su
D) Zeytinyağı, biber, dolması, makarna,
su
E) Etli patates, patatesli börek,
sütlaç, su
SORU 2. Sabah kahvaltısında sadece
elma yiyen bir insan için hangisi söylenemez?
A) Sindirim sonucunda kanındaki glikoz
miktarı artabilir.
B) Sindirimi ince bağırsakta
tamamlanır.
C) Sindirimde su kullanılır.
D) Alınan selüloz, glikozlarına
hidroliz olur.
E) Elmadaki vitaminler, sindirilmeden
emilir.
SORU 3.
I. C vitamini
II. A vitamini
III. K vitamini
IV. B vitamini
Uzun süre yukarıdaki vitaminleri
içeren besinleri almayan bir insanda, hangi vitaminlerin eksikliğine bağlı
oluşan hastalıklar diğerlerinden daha önce ortaya çıkar?
A) I ve II B) II ve
III C) I ve IV
D) II ve IV E) I ve III
SORU 4. Tip 2 diyabetin nedenleri
arasında aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?
A) Obezite (aşırı kilo)
B) Düzenli olarak yapılan egzersizler
C) İleri yaş
D) Hareketsiz yaşam tarzı
E) Stres
CEVAPLAR ve
ÇÖZÜMLERİ
1.
Yeterli ve dengeli beslenme için karbonhidrat,
protein, yağ, vitamin, mineral ve suyun yeterince alınması gerekir.
A, C, D ve E
seçeneklerinde yeterli vitamin ve mineral yok. Ancak B seçeneğinde verilen
besin çeşitlerinin hepsinin yeterince yer aldığı görülür.
Cevap: B
2.
Elma ile alınan selülozların sindirimini sağlayan
enzim insanda bulunmaz. Dolayısı ile selüloz, glikozlarına ayrılamaz.
Cevap: D
3.
A, D, E ve K vitaminleri vücutta depo edilebilir.
Dolayısı ile eksikliklerinde hastalıklar geç ortaya çıkar. Ancak C ve B grubu
vitaminler vücutta depo edilemediğinden eksikliklerinde hastalıklar erken
dönemde ortaya çıkar.
Cevap: C
4.
Tip 2 diyabet tedavisinin esasları beslenme
alışkanlıklarının düzenlenmesi, egzersiz ve diyabet eğitiminden oluşur.
Cevap: B
|