3.SALGILAMA (=AKTİF BOŞALTIM) Glomerulustan bowman kapsülüne geçemeyen bazı iyonların (H+, K+, NH4+), antibiyotik, NH3, bikarbonat ve boya gibi bazı atık maddelerin aktif taşıma ile kılcal damarlardan nefron kanallarına verilmesidir. Ağırlıklı olarak distal tüpte gerçekleşir. Proksimal tüpte de bir miktar salgılama olur. -Salgılama olayının yönü geri emilimin tam tersidir. -Süzülme, geri emilme ve salgılama olayları sonucu oluşan idrarın yapısında üre, ürik asit, kreatin gibi organik maddelerle su, kalsiyum, potasyum, sodyum, klor, fosfat, amonyak gibi inorganik maddeler bulunur. -Hidrojenin idrarla atılması nedeniyle idrar pH’ı genelde asidiktir. Ortalama idrar pH'ı 6 olarak kabul edilmektedir. İnsanın vücudunda en yoğun ozmotik basınca sahip sıvı idrardır. |
 Şema: Bir nefronda süzülme, geri emilme ve salgılamanın gerçekleşmesi Böbrek atardamarı ve toplardamarı içindeki kanın bileşimi: Maddeler | Böbrek atardamarı | Böbrek toplardamarı | CO2 | Az | Fazla | O2 | Fazla | Az | Su | Fazla | Az | Üre* | Fazla | Az | Tuz | Fazla | Az | Glikoz | Fazla | Az | Vitamin | Fazla | Az | Kan basıncı | Fazla | Az | Kan akış hızı | Fazla | Az | Atık madde | Fazla | Az | Plazma proteinleri | Eşit | Protein ozmotik basıncı | Eşit | Kan hücresi | Eşit |
*NOT: Vücuttaki üre miktarının minimum olduğu damar böbrek toplardamarıdır.  | BÖBREKLERİN GÖREVLERİ -Kanın su ve tuz miktarını düzenler. -Kanın asit-baz dengesini ayarlar. -Kan asitliği artmaya başladığında nefron kanalcıklarına H+ iyonları salgılanır. -Kanın asitliği azalırsa H+ iyonları geri emilir, nefron kanalcıklarına bikarbonat iyonları (HCO3-) iyonları salgılanır. |
-Kandaki yararlı maddelerin idrar ile birlikte atılmasını önler. -Kan basıncının düzenlenmesinde rol oynar. -Ürettiği eritropoetin hormonu ile alyuvar yapımını uyarır. (Bu hormon doku hücrelerindeki oksijen miktarı azalırsa salgılanır.) -Uzun süren açlık durumunda amino asit ve gliserol gibi monomerlerden glikoz sentezler. İDRAR MİKTARININ DÜZENLENMESİ -Memelilerde idrar miktarı; hava sıcaklığına, kan basıncına, alınan sıvı miktarına, henle kulpu ve toplama kanalı uzunluğuna bağlı olarak değişebilir. Sıcak ortamdaki değişim | Soğuk ortamdaki değişim | -Kılcal damarlar genişler, -Kan basıncı azalır, -Süzülme hızı azalır, -Terleme ile su kaybı artar, -İdrar miktarı azalır. | -Kılcal damarlar daralır, -Kan basıncı artar, -Süzülme hızı artar, -Terleme ile su kaybı azalır, -İdrar miktarı artar. | -Sıcak ortamlarda yaşayan memelilerde, henle kulpu ve toplama kanalı uzun, malpighi piramitleri büyüktür. | -Soğuk ortamda yaşayan memelilerde henle kulpu kısa, toplama kanalı uzun, malpighi piramitleri küçüktür. |
UYGULAMA: Aşağıda bir nefronun bazı bölümleri numaralarla gösterilmiştir.  Buna göre aşağıdaki soruları doğru ise “D” yanlış ise “Y” harflerini kullanarak cevaplandıralım. -1’e göre 6’da üre miktarı azdır. ( D ) (Açıklama: Vücuttaki üre miktarının minimum olduğu damar böbrek toplardamarıdır.) -6’ya göre 1’de su miktarı fazladır. ( D ) -6’ya göre 8’de ozmotik basınç yüksektir. ( D ) (Açıklama: İnsanın vücudunda en yoğun ozmotik basınca sahip sıvı idrardır.) -2 ve 3’de üre miktarı eşittir. ( Y ) (Açıklama: 2 ile gelen ürenin büyük kısmı süzülme ile bowman kapsülüne geçmiştir.) -1’e göre 6’da kan proteinleri fazladır. ( Y ) (Açıklama: Kan proteinleri damar dışına çıkmaz. Bütün damarlarda eşittir) -1’e göre 6.’da glikoz miktarı azdır. ( D ) (Açıklama: 1 ile gelen glikozların tamamı geri emilir. Ancak böbrek hücrelerinin yaptığı oksijenli solunumda glikoz harcandığı için 6’da azdır.) -4 ve 5’de üre miktarı eşittir. ( D ) -6’ya göre 8’de su miktarı fazladır. ( Y ) (Açıklama: Suyun %99’u geri emilmektedir.) |